Ziemia pracuje!

Ziemia pracuje! to siodmy numer humanistycznego magazynu "Format P" przybierajacy forme wystawy-ksiazki. Poswiecony jest konceptualnemu dziedzictwu Roberta Smithsona (1938 - 1973). Koncentrujemy sie na wspolczesnych legendach, fikcji oraz zawlaszczeniach zwiazanych z tworczoscia tego radykalnego artysty 40 lat po jego smierci. Smithson jest artysta skrajnie zmitologizowanym a jego tworczosc pozostaje jedna z najbardziej zywotnych legend XX-wiecznej sztuki. W polskim pismiennictwie pojawia sie jednak marginalnie lub w wyidealizowany sposob, jako jeden z pionierow sztuki ziemi, autor Spiral Jetty oraz domniemany piewca amerykanskiego krajobrazu. Zaden z tekstow Smithsona nie zostal dotad przetlumaczony na jezyk polski. Dlatego celem najnowszego numer "Formatu P" jest nie tylko zapelnienie tej luki, lecz takze refleksja na temat zywotnosci idei artysty, ktore kraza w obiegu "z drugiej reki" - poprzez przekaz ustny, sladowa dokumentacje czy nawet sfabrykowane informacje. Ziemia pracuje! to kolejny rozdzial badan i spekulacji wokol projektu intelektualnego opartego na tworczosci Smithsona, ktore daza do weryfikacji pewnych proroctw, dotyczacych m.in. architektury, industrializacji i muzeow, gloszonych w tekstach artysty z przelomu lat 60. i 70. W numerze zgromadzone zostaly prace ponad dwudziestu artystow oraz badaczy. Niektorzy z nich, jak Center for Land Use Interpretation czy Cyprien Gaillard bezposrednio odnosza sie do smithsonowskich idei. W wiekszosci przypadkow jednak owe zwiazki sa bardziej niejednoznaczne. Prace artystow zostaly uporzadkowane wedlug logiki czterech wybranych tekstow Smithsona konca lat 60., ktore traktowac mozemy jako instrukcje pomagajace nawigowac po swiecie pojec i definicji skonstruowanym przez artyste (jezyk jako byt materialny, przesuniecie, miejsce kontra nie-miejsce, muzeum pustki, swiat jako wystawa etc.), sa to: A Sedimention of the Mind: Earth Projects (1968), Language to Be Looked At And/ Or Things to Be Read (1967), The Artist as Sight-Seer; Or, A Dintrophic Essay (1966-1967) oraz Some Void Thoughts on Museums (1967). Ich aktualnosc oraz wplyw na wspolczesne praktyki artystyczne sa bezsprzeczne, choc nie zawsze uswiadomione. Prolog do wystawy to kanoniczny tekst Smithsona A Tour of the Monuments of Passaic, New Jersey (1967), ktory zapowiada wiele z dzisiejszych strategii artystycznych: krytyczna turystyke, nowy instytucjonalizm, fuzje sztuki z architektura, zainteresowanie naukami scislymi czy traktowanie miast jako "gotowych wystaw". Jako epilog uzyty zostal tekst mojego "delegowanego" wykladu ...of Love, Springing from Pain and Despondency, Agony and Death, wygloszonego przez brzuchomowce Iana Saville'a i sopranistke Marzene Lubaszko podczas konferencji Radykalne jezyki w Cricotece, w 2012 roku. Smithson wystapil podczas wykladu jako lalka, wykonana przez artyste Tomasza Kowalskiego. Obserwujemy powrot obsesji dotyczacych "swiata, ktory staje sie muzeum", szukamy odpowiedzi na pytania o przyszlosc i etyke zawodu artysty-przewodnika po swiecie ruin oraz muzeach-sarkofagch, jednoczesnie wspominajac smithsonowski truizm: "Nic nie jest nowe, ale tez nic nie jest stare"... (tekst: Sebastian Cichocki)