Pokusa istnienia

Emil Cioran (1911-1995), francusko-rumunski mysliciel, choc dzis juz klasyk XX-wiecznej filozofii, nie podpada pod zadna typowa systematyzacje. Najblizej byloby mu chyba do szeroko pojetego egzystencjalizmu, ktory w powstalej w czasie rozkwitu tego nurtu we Francji Pokusie istnienia (1956) znajduje specyficzny wyraz. "Cierpiec - oto jedyny sposob na poznanie poczucia istnienia. Istnienie - oto jedyny sposob podtrzymania naszej przegranej". W jedenastu esejach tego tomu autor przeciwstawia sie iluzjom, mysleniu w kategoriach "raju": religii i wszelkim utopiom, ze spoleczno-politycznymi wlacznie. Daleki od naiwnego jego zdaniem heroizmu francuskich filozofow, wypowiada wlasny, bardzo prywatny "egzystencjalizm". Zebrane tu eseje mozna uznac za przejsciowe w drodze do tego uprywatnienia: kontynuuja one po trosze poetycko-retoryczny styl okresu rumunskiego, a takze ciagle jeszcze podejmuja tematyke geopolityczna. Cioran, ktory nastawia umysl na najwyzsze obroty wyrafinowania i subtelnosci, zwraca tu uwage na pozytki plynace z "niemyslenia", z fideizmu, a nawet z "glupoty", ktorych upor i zdolnosc do wysilku buduja cywilizacje, wznosza katedry i stawiaja mosty. To tylko jeden z paradoksow wydobywanych w tym zbiorze przez Cioranowa mysl - meandryczna, aforystyczna, niesystematyczna, ktora jednakze jak niewiele innych inspiruje czytelnika i kaze mu nie tylko myslec od nowa i inaczej, lecz tak samo postepowac i dzialac.