O zyciu

Po sukcesie "Anny Kareniny" (1877) reszte zycia najslynniejszy rosyjski pisarz i mysliciel Lew Tolstoj poswiecil przede wszystkim na dociekania filozoficzno-religijne. W 1886 roku (kiedy ukazala sie jego znana nowela Smierc Iwana Ilicza) zaczal pisac "O zyciu", w pewnym sensie kontynuacje rozwazan ze "Spowiedzi" (1879; Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2011). I "Spowiedz", i "O zyciu" z powodu cerkiewnej cenzury spotkal ten sam los: zakaz rozpowszechniania. "O zyciu" ukazalo sie po rosyjsku i w przekladach za granica, a w Rosji dopiero w 1913 roku, juz po smierci Tolstoja, ktory zmarl w 1910 roku. W tej rozprawce zarliwosc i szczerosc poszukiwania prawdy o sensie zycia sprawia, ze autor odrzuca wszelka koscielna dogmatyke, a nawet wiare, i prawdy o "nieskonczonym zyciu" szuka w swojej "rozumnej swiadomosci". W tym na wskros religijnym tekscie Tolstoj nie mowi w ogole o Bogu ani o zbawieniu, a jego spekulacje nie maja teologicznego charakteru. Nie mozna ich tez przypisac popularnej w tym okresie na Zachodzie filozofii zycia. Sam autor zaliczyl te rozwazania do najwazniejszych swoich pism. Blawatska uznala go za prawdziwego teozofa, a z rosyjskiej Cerkwi zostal wykluczony.